บทนำ

บทนำ

อาณาจักรพุกามเป็นอาณาจักรโบราณในประเทศเมียนมาร์ที่มีความสำคัญอย่างยิ่ง ในแง่ของการเป็นอาณาจักรแรกเริ่มของชนชาติพม่า ที่มีความยิ่งใหญ่และทรงอิทธิพลทั้งในด้านแสนยานุภาพของกองทัพ ศาสนา การค้า และวัฒนธรรมต่อดินแดนรอบข้างในขณะนั้น รวมถึงในปัจจุบันมรดกทางวัฒนธรรมต่าง ๆ ที่มีเอกลักษณ์ของอาณาจักรพุกามที่ยังหลงเหลืออยู่ก็ยังมีส่วนสำคัญในการเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สร้างรายได้อย่างมหาศาลให้กับประเทศเมียนมาร์ และช่วยส่งเสริมการเรียนรู้ประวัติศาสตร์ โบราณคดีของประเทศเมียนมาร์ และภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

ประวัติศาสตร์ของอาณาจักรพุกามเริ่มต้นขึ้นเมื่อพระเจ้าอโนรธา ได้ทรงสถาปนาอาณาจักรขึ้นโดยการรวบรวมกลุ่มคนชนชาติพม่าที่อยู่อย่างกระจัดกระจายภายหลังการล่มสลายของอาณาจักรศรีเกษตร พระองค์ทรงสร้างอาณาจักรพุกามให้มีความยิ่งใหญ่ โดยการขยายดินแดนไปทั่วบริเวณ และรับเอาวัฒนธรรมจากกลุ่มชนต่าง ๆ เข้ามาในอาณาจักรพุกาม ทั้งวัฒนธรรมมอญที่มีอิทธิพลต่อรูปแบบงานศิลปะพุกามในยุคต้น หรือการรับเอาพุทธศาสนานิกายเถรวาท เข้ามาประดิษฐานในอาณาจักรและนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ทั้งด้านสังคมคือวิถีชีวิตของชาวพุกาม การเมืองการปกครองคือการที่กษัตริย์รับเอาแนวคิดทางพุทธศาสนามาใช้ในการปกครอง และด้านเศรษฐกิจคือการกระจายรายได้จากการนิยมสร้างเจดีย์ และวิหารที่จำเป็นจะต้องใช้แรงงาน และฝีมือด้านงานช่างต่าง ๆ ประวัติศาสตร์ของอาณาจักรพุกามดำเนินเรื่อยมา มีเหตุการณ์สำคัญต่าง ๆ มากมายที่คอยขับเคลื่อนประวัติศาสตร์ จนถึงยุคแห่งการล่มสลายของอาณาจักรที่เป็นผลมาจากความวุ่นวายภายในอาณาจักรพุกาม และอิทธิพลของชาติอื่น ๆ คือมองโกล จนในที่สุดอาณาจักรพุกามก็ล่มสลายไป เหลือไว้เพียงมรดกทางวัฒนธรรมที่เป็นสิ่งช่วยย้ำเตือนถึงคราวที่อาณาจักรนี้ยังคงรุ่งเรือง คือ ทุ่งเจดีย์แห่งเมืองพุกาม

ดังนั้นการศึกษาเกี่ยวกับอาณาจักรพุกามจึงเป็นสิ่งที่สำคัญอย่างยิ่งโดยเฉพาะในกลุ่มของผู้ที่สนใจเกี่ยวกับประเทศเมียนมาร์ และภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เพราะนอกจากจะทำให้รู้ถึงภูมิหลังทางประวัติศาสตร์แล้ว ยังทำให้เข้าใจถึงพลวัตรการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญที่มีความเชื่อมโยงซึ่งกันและกัน ซึ่งจะทำให้มีมุมมองต่อประเทศเมียนมาร์ และภูมิเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่กว้างขวางและลึกซึ้งยิ่งขึ้น